Ο σκηνοθέτης των κινηματογραφικών Ελληνικών τηλεοπτικών σειρών δίνει αποκλειστική συνέντευξη στο threepixelslab.gr
Ο Πάνος Κοκκινόπουλος δεν θέλει ιδιαίτερες συστάσεις καθώς έχει γυρίσει πολλές γνωστές τηλεοπτικές σειρές που αγαπήθηκαν από το τηλεοπτικό κοινό. Ο Π. Κοκκινόπουλος είναι ο άνθρωπος πίσω από τις επιτυχημένες τηλεοπτικές σειρές Ανατομία Ενός Εγκλήματος, Κόκκινος Κύκλος, 10η εντολή, Μαύρα Μεσάνυχτα, 3ος Νόμος αλλά και του πιο πρόσφατου και τελευταίου μέχρι τώρα “παιδιού του”, το Ου φονεύσεις. Και αυτές είναι μόνο μερικές από τις δουλειές που έχει κάνει. Με βαθιά αγάπη για το έργο του Alfred Hitchcock, έχει σκηνοθετήσει πολλές σειρές και ταινίες με παρόμοιο ύφος, και χάρη στην μεγάλη του εμπειρία τόσο σε Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, αλλά και με την ξεχωριστή για την Ελλάδα της κωμικής και της ψυχογραφικής ματιάς του, καταφέρνει κάθε επεισόδιο των σειρών του να είναι σαν μια κινηματογραφική ταινία που μας καθηλώνει στην θέση μας.
Χρήστος Αρφάνης: Γιατί παρατήσατε την Βιοχημεία και ασχοληθήκατε με τον Κινηματογράφο;
Πάνος Κοκκινόπουλος: Αυτό είναι μια μεγάλη ιστορία. Είμαι παιδί οικογένειας μηχανικών. Ο πατέρας μου ήταν διευθυντής του Ο.Τ.Ε, ο θείος μου ήταν Πρύτανης στο Πολυτεχνείο. Οπότε πήγαινα και εγώ για Μηχανικός. Έτσι, όταν τελείωσα το Βαρβάκειο έφυγα έξω στην Grenoble, στην Γαλλία να σπουδάσω Βιοχημεία. Εκεί τότε ήταν μια μεγάλη πανεπιστημιούπολη όπου υπήρχαν και δύο Cine Club όπου οι φοιτητές αναλάμβαναν διάφορες υποχρεώσεις. Ήρθε λοιπόν η σειρά μου και ασχολήθηκα και εγώ με το Cine Club. Οπότε άρχισαν να κατεβαίνουν σκηνοθέτες από το Παρίσι και να παρουσιάζουν τις ταινίες τους. Truffaut, Godard, Malle, Rivette και άλλοι πολλοί. Και ως γνωστόν, δεν θέλει και πολύ ο άνθρωπος. Είχα και ένα φίλο ο οποίος σπούδαζε στο Παρίσι κινηματογράφο, μου έλεγε έλα έλα, και τα παράτησα, πήγα έδωσα εξετάσεις, πέρασα, και έτσι έκανα κινηματογράφο. Είναι πολύ απλό το θέμα. Οι γονείς μου μου έκοψαν το χαρτζιλίκι, και μου έλεγαν πως θα πεινάσω. Ξέρετε εκείνη η εποχή ήταν και λίγο περίεργη.
X.A: Πολλοί Έλληνες θεωρούν την σκηνοθεσία, τον κινηματογράφο και τα καλλιτεχνικά γενικότερα ως «χόμπι». Αρκετοί καθηγητές ενθαρρύνουν μαθητές που θέλουν να γίνουν π.χ σκηνοθέτες πως καλύτερα να γίνουν γιατροί, δικηγόροι και να αφήσουν τα καλλιτεχνικά για χόμπι. Γονείς που μπορεί να μάθουν ότι το παιδί τους θέλει να γίνει σκηνοθέτης, ακόμα και σήμερα, πιστεύουν πως το παιδί τους θα τρέχει και δεν θα βγάλει και χρήματα στην ζωή του. Είναι αυτό θέμα μόνο της Ελλάδος ή και του κόσμου γενικότερα;
Π.Κ: Δεν είναι θέμα του κόσμου, όχι. Να σας πω. Σε χώρες όπου ο διαφωτισμός έχει επηρεάσει τις κουλτούρες τους και έχουν γίνει οργανωμένες κοινωνίες και όχι όπως εμείς, ο καλλιτέχνης θεωρείται ισότιμο επάγγελμα. Δηλαδή δεν θεωρούν τον γιατρό πιο σημαντικό από έναν ακορντεονίστα ή ένα φλαουτίστα ή ένα ζωγράφο. Ο καθένας κάνει μια εργασία. Και μάλιστα στις χώρες όπου κυριαρχούν οι προτεστάντες κάθε επάγγελμα έχει ιερότητα, τάξιμο. Οπότε για αυτούς δεν είναι πιο σημαντικό το ένα ή το άλλο. Στην φυλή των Ελλήνων εμείς είμαστε «χομπίστες».
X.Α: Μέσα από τις σειρές σας που προβάλλονται στα Ελληνικά κανάλια, αλλά και τώρα χάρη στην εξέλιξη της τεχνολογίας μπορεί να τις δει κάποιος μέσω διαδικτύου, όπως για παράδειγμα στην πλατφόρμα του Youtube, έχετε πει πάρα πολλές ιστορίες. Υπάρχει κάποια ιστορία η οποία σας άρεσε και ίσως σας ώθησε να κάνετε όλες αυτές τις επιτυχημένες σειρές που σας έχουμε πλέον ταυτίσει;
Π.Κ: Όχι, δεν είναι κάτι συγκεκριμένο που με ώθησε, πάντα μου άρεσαν τα θρίλερ, πάντα ήμουν θαυμαστής του Hitchcock. Άλλωστε το πρώτο βιβλίο που διάβασα ήταν το Hitchcock / Truffaut, ένα από τα καλύτερα βιβλία για το σινεμά. Είναι ο Hitchcock σε συνεντεύξεις του με τον Truffaut. Για μένα δεν είναι οι ιστορίες που έχουν ενδιαφέρον. Δεν είναι ιστορίες πραγματικές, γιατί εμείς δεν γυρίζουμε ποτέ τις πραγματικές ιστορίες. Γυρίζουμε κάποια άλλη ιστορία που μοιάζει με κάποια πραγματική, αλλά είναι σαν να λέει στον θεατή «Κοιτάξτε, ίσως σας θυμίζει κάτι αυτή η ιστορία, σκεφτείτε ότι θα μπορούσε να γίνει και έτσι.» Οπότε δεν μπορώ να σας πω ότι προτιμάω κάποια συγκεκριμένη. Έχω κάποια αγαπημένα επεισόδια που έχω κάνει, που τα θεωρώ καλύτερα από άλλα, αλλά πάντα το τελευταίο παιδί είναι και το πιο αγαπημένο ξέρετε.
X.A: Τι κάνει κάποια επεισόδια καλύτερα από κάποια άλλα;
Π.Κ: Είναι θέμα συνόλου. Ξέρετε ο κινηματογράφος είναι θέμα χημείας. Είναι μια πολυπρόσωπη δουλειά, όπου ο καθένας βάζει ένα λιθαράκι, και ο σκηνοθέτης είναι σαν τον διευθυντή ορχήστρας. Αν το πρώτο βιολί δεν είναι καλό, αν ακόμη και το τύμπανο που παίζει μία φορά προς το τέλος της συμφωνίας μπει σε λάθος στιγμή, το αποτέλεσμα θα χωλαίνει. Όταν αυτή η χημεία δένει όλη μαζί, τότε γίνεται κάτι μαγικό.
X.A: Πως γίνεται η επιλογή ηθοποιών στα projects σας; Πως γίνεται το casting; Υπάρχουν σενάρια για παράδειγμα τα οποία γράφτηκαν πάνω σε ηθοποιούς;
Π.Κ: Όχι, ποτέ, γιατί όποτε το έχω κάνει αυτό το έχω μετανιώσει. Δηλαδή αν έχω στο μυαλό μου έναν ηθοποιό γράφοντας ένα σενάριο και μετά όταν φτάσει η ώρα του casting, ο ηθοποιός αυτός δεν μπορεί, έχει αρρωστήσει, δεν είναι ελεύθερος, κάνει κάτι άλλο, σε πιάνει μαύρη απογοήτευση. Είναι ένα θέμα ουσιαστικό, όχι πρακτικό. Οπότε γράφεις ένα σενάριο, γράφεις κάποιους ήρωες και μετά βλέπεις ποιοι μπορούνε να εκφράσουν αυτούς τους ήρωες. Υπάρχουν δυο ειδών casting: Το type casting και το non type. To type casting το κάνουν συνήθως οι ξένοι. Το έκανα στην Γαλλία όταν δούλευα βοηθός, μου έλεγε ο σκηνοθέτης π.χ θέλω μια κοκκινομάλλα, 1.75 με φακίδες. Τηλεφωνούσα το πρακτορείο και ερχόντουσαν πενήντα ίδιες. Στην Αμερική 3000 ίδιες. Στην Ελλάδα δεν μπορεί να γίνει αυτό. Οπότε προσαρμόζεις τον ρόλο στον ηθοποιό. Εγώ έχω ηθοποιούς που θέλω να δουλεύω μαζί τους γιατί η καλή συνεργασία φέρνει τα καλά αποτελέσματα. Θέλω να δουλεύω όμως και με καινούργιους ηθοποιούς οι οποίοι μαθαίνουν δουλεύοντας μαζί τους. Οπότε, πάντα αυτό που κάνω είναι μια μίξη παλιών και καινούργιων. Πάντα όταν ξεκινάω μια νέα δουλειά αφιερώνω δυο μήνες στο να βρίσκω καινούργια πρόσωπα. Καινούργιους νέους ανθρώπους τους οποίους τους εντάσσω και έτσι γίνεται μια μίξη παλιών και καινούργιων. Στα 40 χρόνια που δουλεύω έχει περάσει σχεδόν όλο το Ελληνικό θέατρο από τις δουλειές μας.
X.A: Με αφορμή τις προειδοποιήσεις (disclaimer) που βάζει το Netflix στην αρχή πριν από κάθε επεισόδιο της σειράς 13 Reasons Why, πιστεύετε πως θα έπρεπε να γίνει κάτι τέτοιο και στις Ελληνικές σειρές που προβάλουν βία; Πιστεύετε ότι οι σειρές αυτές μπορούν πράγματι να προκαλέσουν και να παροτρύνουν βίαιες ή ακραίες συμπεριφορές;
Π.Κ: Κοιτάξτε. Έτσι κι αλλιώς υπάρχουν οι σημάνσεις. Πέρα από την σήμανση 12, 16, 18 και τα λοιπά, υπάρχει το ραδιοτηλεοπτικό συμβούλιο. Όπου όποιος χριστιανός κάνει μια καταγγελία οφείλουν να το μελετήσουν. Έξω από αυτά, μπορώ να σας μιλήσω γενικότερα. Κάθε παιδί μετά την ηλικία των έξι ετών αναγνωρίζει αυτό που βλέπει. Εάν είναι πραγματικό ή μυθοπλασία. Δηλαδή αν δει μια ταινία στα οκτώ του και ένας ηθοποιός σκοτώνει έναν άλλον, ξέρει ότι αυτό είναι ψέμα. Ότι είναι μυθοπλασία. Αναγνωρίζει τους ψεύτικους κόσμους. Και εάν δει στις ειδήσεις κάποιον να σκοτώνει κάποιον άλλο, ξέρει ότι αυτό είναι αληθινό. Λοιπόν άρα τι disclaimer; Άρα όλα αυτά που έχω κάνει εγώ που κάποιοι σκοτώνουν κάποιους άλλους είναι ότι παροτρύνω τον κόσμο να σκοτώνει; Είναι βλακώδες αυτό. Είναι βλακώδες και σαν σκέψη. Όλη η τέχνη βασίζεται στην βία. Και η ιστορία της τέχνης, η ιστορία του πολιτισμού βασίστηκε στην βία. Ο Σαίξπηρ έχει στον Άμλετ τόσους φόνους επί σκηνής. Τι μου λέτε τώρα. Και ο Μακμπέθ. Θέλω να πω, είναι πρόβλημα αυτό; Αφού με την βία χτίστηκε ο κόσμος μας και συνεχίζει να χτίζεται. Αυτός ο ριμάδης ο κόσμος. Το πρόβλημα τι είναι; Να μην δείξουμε ναρκωτικά γιατί επηρεάζονται τα παιδιά; Γιατί να επηρεάζονται θετικά και όχι αρνητικά; Ας μην το δουν τα παιδιά. Γι’ αυτό άλλωστε υπάρχει η σήμανση.
X.A: Υπάρχει φορά που κάποιο κανάλι σας έβαλε περιορισμούς για το τι θα δείξετε σε κάποιο επεισόδιο σας;
Π.Κ: Όχι. Ποτέ κανείς δεν μου έκανε λογοκρισία. Ποτέ κανείς. Μια φορά προσπάθησαν να μου κάνουν, απάντησα με ένα κείμενο αρκετά αιχμηρό και από τότε ησύχασαν όλοι.
X.A: Είναι όλες οι ιστορίες πραγματικά γεγονότα; Βασίστηκαν σε χαρακτήρες που γνωρίσατε από κοντά και σας διηγήθηκαν τις ιστορίες αυτές ή είναι απλά καθαρά προϊόν μυθοπλασίας;
Π.Κ: Οι ιστορίες είναι είτε από ανθρώπους που μας τις είπαν, είτε από το αστυνομικό ρεπορτάζ. Παλαιοτέρα που δεν υπήρχε το internet, είχαμε τόνους εφημερίδων και δικαστικών αποφάσεων τις οποίες μας φέρνανε οι δημοσιογράφοι που συνεργαζόμασταν για να βρούμε μια ιστορία. Τώρα είναι πιο εύκολο γιατί με ένα κουμπί βρίσκεις τα πάντα. Αλλά έτσι κι αλλιώς εμείς παίρνουμε μια ιστορία και φανταζόμαστε κάτι άλλο. Διηγούμαστε κάτι άλλο. Δεν διηγούμαστε την πραγματική ιστορία, φεύγουμε. Παίρνουμε αφορμή την ιστορία για να διηγηθούμε μια δικιά μας. Δεν θέλουμε να είναι μια φωτογραφία της πραγματικότητας για δύο λόγους: Ο πρώτος είναι λόγος ηθικής τάξης: Πιστεύουμε ότι δεν χρειάζεται να διαπομπεύουμε τα θύματα (ή ακόμη και τους θύτες) για άλλη μια φορά. Αρκετά κάνουν τα κανάλια, τα sites και οι εφημερίδες γι’ αυτό. Ο δεύτερος (και για εμάς βασικότερος) είναι λόγος καλλιτεχνικής τάξης: Θεωρούμε ότι η τέχνη είναι ένα βήμα πάνω από την πραγματικότητα και έτσι εστιάζουμε πάνω σε μία μυθοπλαστική λογική. Η μυθοπλασία σου δίνει την δυνατότητα να κάνεις αυτό που είναι η ουσία του κινηματογράφου και κατ’ επέκταση της τηλεόρασης. Τι εννοώ κινηματογράφος για να καταλάβετε. Συνήθως στον κινηματογράφο αποφασίζουμε που θα πάμε, βγαίνουμε από το σπίτι μας, παίρνουμε ένα ταξί ή το αυτοκίνητο, πηγαίνουμε, πληρώνουμε, κλεινόμαστε σε μία αίθουσα, σκοτάδι και είμαστε εμείς και η οθόνη. Η τηλεόραση αντίθετα είναι ένα μέσον που εισβάλει στο σπίτι μας. Και την βλέπουμε ενώ τρώμε ή κάνουμε οτιδήποτε. Που σημαίνει ότι για να μπορέσεις να πείσεις έναν άνθρωπο να δει αυτό που έχεις κάνει, χωρίς να σηκωθεί και να κατουρήσει, να βάλει ένα ουίσκι να πιει, να φάει, να μιλήσει με το φίλο του ή την φίλη του, ή να κάνει το οτιδήποτε, αλλά να κάτσει εκεί να το δει, θέλει μεγάλη προσπάθεια. Αυτό είναι το στοίχημα.
X.A: Ποιές είναι οι συμβουλές που θέλετε να δώσετε σε έναν νέο άνθρωπο που θέλει να γίνει σκηνοθέτης ή να ασχοληθεί με τον χώρο στην Ελλάδα;
Π.Κ: Να φύγει έξω να ξεστραβωθεί. Αυτή είναι η συμβουλή μου. Είτε θέλει να γίνει ηθοποιός, είτε θέλει να γίνει σκηνοθέτης να φύγει στο εξωτερικό. Όπου και αν πάει θα είναι καλύτερα. Να βγει έξω στην Ευρώπη. Οι παραστάσεις του θα είναι διαφορετικές, θα ξεφύγει από την θανατερή αγκαλιά των γονιών και αυτού του τόπου, θα ανοίξει ο κόσμος του. Δηλαδή ανοίγουν οι ορίζοντες σου. Ανοίγει το μυαλό σου. Διαβάζεις πιο πολύ, βλέπεις πιο πολύ. Ακούς πιο πολύ. Μαθαίνεις πιο πολύ. Αυτός είναι ο λόγος. Και σπουδάζεις και καλύτερα. Αυτή είναι η γνώμη μου.
X.A: Τι ετοιμάζετε αυτή την περίοδο; Γράφετε κάποιο σενάριο που θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας;
Π.Κ: Γράφω ένα σενάριο. Ετοιμάζω ένα αστυνομικό ψυχογράφημα που τοποθετείται στην μεταπολίτευση, μετά την πτώση της χούντας, δηλαδή χρονικά μεταξύ του τέλους καλοκαιριού του 1974 και του 1981.
Ο Χρήστος Αρφάνης και το Threepixelslab.gr ευχαριστούν θερμά τον Πάνο Κοκκινόπουλο για τον χρόνο του και την υπέροχη συνέντευξη.